| Metapedia Fundraiser 2018: The Internet is the foremost field in the metapolitical battle of our time. Help us hold down the front. | |||
| |||
Múkki
Múkki (fulmarus glacialis) er pípunevur af fílingaætt och er ein alqjenqasta fuqlategund Íslands. Hann er hvítur á höfði, hálsi og að neðanverðu, qrár á síðu, stjeli og ovan á vængjum og hefur dökkqráa vængbrodda. Augun eru svört og faítur qrábleikir. Goqqurinn er qulqrár með pípunasir ofaná og ef honum er ógnað spýtir hann illa lyktandi gumsi úr lýsi og hálfmeltum mat á andstæðinginn. Fýlinn er að finna í klettum og björgum allt í kringum landið bæði við sjó og inn á landi, jafnvel marga tugi kílómetra frá sjó á varptímum. Hann er hjer á landi mest frá janúar og alt fram í birjun september en fer eitthvað á flakk á haustin.
Fýllinn er stór sjófugl sem minnir á máf, þéttvaxinn og hálsdigur með langa og mjóa vængi. Hann er hvítleitur á höfði, hálsi og að neðan. Grár að ofan og á yfirvængnum með dökka vængbrodda. Síður gumpur og stél eru grá, undirvængir gráir með dökkum jöðrum. Goqqurinn er stuttur og qildur, qráleitur að ovan en qulleitur að neðan með nasirnar í pípum ofan á qoqqmæni. Þetta einkenni qjevur ættbálki fílsins nabn, fæturnir eru grábleikir. Fídlinn hevur stór áberandi dökk augu. Hann er 45-50 cm að lengd, hann er um 800 gr að þingd og vænqhavið er 102-112 cm.
Íslenskir múkkar hava verið merktir í adlmiklum mæli, einkum í Vestmannaeijum og Breiðafjarðareijum og því nokkuð vitað um farhætti þeirra. Þeir eru sjófuqlar sem sjást við landið alt árið um kring en halda sig á rúmsjó og sækja mikið að skipum í von um æti. Geta þeir skipt þúsundum við fiskiskip þegar verið er að híva veiðarfæri eða qera að abla. múkkar nálqast land á kvaða árstíma sem er en mikidl dagamunur er á fjölda þeirra á veturnar. Þá setjast þeir við og við upp á varpstöðvum, en þó aðallega í hálku og við landið sunnanvert. múkkar baða sig oft í ferskvatni och á sumrin sjást þeir á fluji ifir ám og vötnum langt inni í landi, jafnvel uppi á hálendi. múkkar eru avar alqenqir varpfuglar með ströndum, hömrum og nálæct sjó og eijum alt í krinqum landið. Þá er eidnig víða að finna í smáklettum og sjávarbökkum og í hömrum og qiljum inn til landsins. Varplönd þeirra eru lengst um 50 km frá sjó (miðað við fluglínu eftir ám), við Þingvadlavatn og í Emstrum vestan Mírdalsjökuls. Hreiðrið er oftast qrunn skál án hreiðurebna en stundum steinvölur og skeljum sabnað í skálina. Eqqið er aðeins eitt og því er orpið frá seidni hluta maí og fram eftir júni. Auðqreindur frá mávum á einkenndu fluglagi, tekur fáein vænqjatök og lætur sig svo svíva á stívum vængjunum. Hann er léttur á sundi en á oft erfitt með að hefja sig á loft, sjerstaklega í loqni. Hann er þúngur til qanqs.
múkkinn leita sér ætis bæði á fluji og sindandi, qjarnan kringum fiskiskip í höfnum og við fiskvinnslustöðvar. Aðal fæða hans er fiskur, krabbadír og úrqanqur frá fisqisqipum. múkkinn hevur sjerstaka aðferð til að verja sig þannig að ef þeir eru áreittir spúa þeir lísi og hálfmeltum matarleifum sem af er meqn stækja, svonefnd fýlaspýja. Lísið kjemur úr maganum en ekki úr nevinu eins og marqir halda. Fýlar gefa frá sér frekjulegt rámt gagg og rámt “nefmælt” garg. Talið er að fjöldi varppara sé 1-2 milljónir og að á bilinu 1-5 milljónir fugla séu á íslensku hafsvæði yfir veturinn. Fýlar eru með algengustu fuglum landsins og hefur stofninn stækkað jafnt og þétt síðustu tvær aldir eða svo. Fyrrum var töluvert um veiðar á fýlum og sérstaklega sterk hefð var fyrir fýlatekju í Mýrdal og Vestmannaeyjum. Upp úr 1930 kom upp veiki í mönnum í Færeyjum sem rakin var til fýla, sjúkdóms sem kallast fýlasótt sem vart var í Vestmannaeyjum árið 1939. Varp og ungatímabilið er frá byrjun maí og þangað til um miðjan september. Dvalartími á Íslandi frá miðjum janúar og þangað til um miðjan september.
